(Afbeeldingen aanklikken om te vergroten )

De automaten en proefboekjes.

Men was al gewend aan blauwe postzegel automaten met rolzegels met de waarden 2ct.voor drukwerk en 10ct voor  brieftarief. Omdat na tariefverhogingen met deze zegels geen geldige frankeringen meer te maken waren werd gezocht naar automaten die een automaatboekje kon bevatten die aan de dan geldende frankering kon voldoen.  Het moest een automaat worden die 2 soorten boekjes  bevatten, één met zegels voor binnenlands briefverkeer en één met zegels voor drukwerk.

In Zweden had men al vanaf 1954  ervaring met de verkoop vanuit automaten, vandaar dat men uiteindelijk koos voor het testen met een automaat van de firma Sterners Specialfabrik AB uit Dala-Järna.
Dit testen gebeurde in 1e instantie vanaf 1961 bij de Centrale Werkplaats PTT waar verschillende automaten getest werden en waar uiteindelijk voor de Zweedse machine werd gekozen. De bij deze test gebruikte boekjes worden hieronder omschreven.
(Afbeeldingen aanklikken om te vergroten )

Nadat met bovenstaande boekjes uitgebreid was getest werden proefboekjes geproduceerd en werd als proef een automaat geplaatst, eerst in Rotterdam en daarna in Utrecht.

Proefboekjes:
Vanaf 1962 zijn er proeven genomen met het uitgeven van automaatboekjes, eerst in Rotterdam (1962) en in een later stadium ook in Utrecht (1963).
Bij zowel de Rotterdamse als de Utrechtse proefboekjes werden 2 soorten boekjes gebruikt.
In Rotterdam:
Proefboekje Rotterdam I;  25 zegels à 4ct. ( NVPH cat nr. 464 ).

Proefboekje Rotterdam I, links geplakt. ( foto Corinphila veilingen )

Proefboekje Rotterdam II; 10 zegels à 4ct ( NVPH cat nr. 464 ) + 5 zegels 12ct   Koningin Juliana en profil ( NVPH cat nr. 618 )

In Utrecht werd gebruik gemaakt van:
Proefboekje Utrecht I; 25 zegels à 4ct ( NVPH cat.nr. 792 )

Alle boekjes komen zowel links als rechts geplakt voor.
De boekjes werden geleverd door de Grafische Inrichting Joh. Enschedé en Zonen B.V. te Haarlem.  De zegels werden uit gewone vellen postzegels gescheurd en met de velranden in de boekjes geplakt, zowel rechts als links. De Rotterdamse boekjes ( in totaal van elk soort 1000 stuks ) waren slechts enkele weken in 1962 uit een automaat in het Stationsgebouw, Delftseplein te Rotterdam verkrijgbaar.
De Utrechtse boekjes ( proefboekje I 1500 stuks en II 3000 stuks ) waren verkrijgbaar in 1963 en worden Utrechtse boekjes genoemd omdat ze allereerst verkrijgbaar waren vanuit een automaat die in het Jaarbeursgebouw in Utrecht stond.
De proef in Rotterdam duurde slechts 2 weken vanwege de vele storingen die er toch ontstonden. Ook de later in Utrecht gebruikte periode duurde niet langer dan enkele dagen.

De storingen kwamen voort uit o.a. het afgeven van 2 boekjes in plaats van 1 of het helemaal niet afgeven van een boekje. Dit probleem had verschillende oorzaken zoals de onregelmatige dikte van het boekje, dit werd veroorzaakt doordat het boekje na het vouwen niet overal dezelfde dikte had. Ook werd door de gebruikte Arabische gom vocht aangetrokken hetgeen er voor zorgde dat de zegels krom trokken.
Na een ruime tijd van aanpassen en opnieuw testen werden de eerste 35 automaten, nu in de gele kleur, geplaatst in ’s Gravenhage en Rijswijk. Ondanks dat er in een ruimer aantal werd getest kwamen toch nog de nodige problemen voor. Dit leidde in samenspraak tussen PTT en Joh. Enschedé tot nog hogere eisen aan zowel de boekjes als aan de automaten.
De voornaamste eis was dat het boekje dichtgevouwen overal dezelfde dikte moest hebben en dit werd bereikt door indien hiervoor het aantal zegels niet voldoende was, dit aan te vullen met blanco papier wel of niet aangevuld met tekst.

In de Centrale Werkplaats vond men na diverse veranderingen aan de huidige gele automaat het toch nodig om een nieuw model te ontwikkelen, dit werd het rode model. Hierna ging het met het aantal te plaatsen automaten snel.

1964   35 stuks	1970   2120 stuks
1965   35 stuks	1971   2350 stuks
1966   180 stuks	1972   2920 stuks
1967   470 stuks	1973   3200 stuks
1968   890 stuks	1974   3440 stuks
1969   1800 stuks	1975   3690 stuks

Vanaf 1972 werden de automaten, nu in het rood, geschikt gemaakt om boekjes van Fl. 1.- tot Fl. 4.- te leveren.
Inworp Fl. 1.00 periode sept. 1964 tot januari 1973
Inworp Fl. 2.00 periode januari 1973 tot september 1976
Inworp Fl. 3.00 periode september 1976 tot juni 1991
Inworp Fl. 4.00 periode juni 1991 tot beëindiging van het verkrijgen van boekjes uit een automaat.

Terug naar geschiedenis of home.