Kaften

(Afbeeldingen aanklikken om te vergroten )

Kaft Pb1H.

Kaft Pb1H.

Na alle test periodes werd uiteindelijk toch besloten om tot de productie van automaatboekjes over te gaan.
In januari 1963 werd door de Centrale afdeling Post Exploitatie het verzoek gedaan aan de Dienst voor Esthetische Vormgeving der PTT om op korte termijn een ontwerp te maken voor de kaft van de te produceren automaatboekjes.
De tekst “postzegelboekje” moest minstens éénmaal aan de voor- en achterzijde voorkomen en mocht in verband met een machinale verwerking niet plaats gebonden zijn.
Reeds in februari 1963 werd door H. Gilhuis, grafisch ontwerper bij de Dienst voor Esthetische Vormgeving der PTT, een drietal ontwerpen ingediend. Het ontwerp dat uiteindelijk gekozen werd is vanaf 1964 tot 1982 gebruikt.

De tekening van het motief bestaat uit een veelvuldige herhaling in vier standen van het PTT-embleem, kloksgewijs naar rechts draaiend,  ingesloten door de tekst “postzegelboekje”.
Bij de reproductie van de moedertekening zijn er twee fouten ontstaan;

  • Bij Pb1H en Pb2H; rechtsboven ontbreekt het PTT-embleem. aangegeven door de pijl in de afbeelding . Bij een volledige kaftstrook van de handgemaakte boekjes komt dit vier maal voor. Dit komt voor op de variëteit 2, 4, 7 en 9.

    Kaft Pb2H2 met ontbrekend PTT-embleem.

    Kaft Pb2H2 met ontbrekend PTT-embleem.

  • Bij sommige machinale kaften linksonder is de stand van het PTT-embleem in plaats van naar rechts gedraaid weer linksom gedraaid. Dit is alleen te zien bij machinaal vervaardigde boekjes. Dit wordt een kaftvariant genoemd.

    Machinaal kaft met kaftvariant.

    Machinaal kaft met kaftvariant.

De kaftstrook bij de handgemaakte boekjes.

Handgemaakte kaft Pb1H en Pb2H.

Handgemaakte kaft Pb1H (blauw ) en Pb2H (rood ).

Het kaftmotief werd op een vel karton gedrukt, 48 x 16 cm. Aan de binnenzijde van dit vel werden twee aanlegtekens gedrukt.
Omdat alle kaftstroken dezelfde tekening hadden werd bij het juist inplakken van het veldeel op de aanlegtekens, de positie van het veldeel t.o.v. het kaftmotief constant. Hierdoor is het dus mogelijk een reconstructie te maken van het kaftmotief en de drukcilinder.

Dit is dus alleen mogelijk bij de handgemaakte boekjes. Omdat de positie van het zegelvel ten opzichte van de kaft constant is, is dus ook de plaats van elk boekje constant zodat er een onderscheid is te maken van boekje Pb1H1 t/m Pb1H10 en Pb2H1 t/m Pb2H10.

Bij de postzegelboekjes 1 en 2 is bij een eerste oogopslag reeds een onderscheid te maken tussen de handgemaakte en machinaal vervaardigde postzegelboekjes. Bij de handgemaakte boekjes is de kaftkleur respectievelijk donkerblauw en donkerrood, bij de machinaal vervaardigde postzegelboekjes is dit respectievelijk lichtblauw en lichtrood.
Dit kleurverschil werd veroorzaakt door het feit dat de kaften voor de handgemaakte boekjes op een aparte boekdrukpers werden gedrukt  en bij de machinaal vervaardigde boekjes werd de kaft in de boekjesmachine aan de rol gedrukt hetgeen een veel lichtere kleur gaf.

Kleur handgemakkte kaft.

Kleur handgemakkte kaft.

Kleur machinaal vervaardigde kaft.

Kleur machinaal vervaardigde kaft.

Bij de machinaal vervaardigde boekjes werd om het tellen makkelijker te maken vanaf Pb3, om de 10 boekjes een blokje op de kaft mee gedrukt. Logisch werd dit het telblokje genoemd.

Kaft met telblok.

Kaft met telblok.

Omdat het telblokje niet correct werd terug geplaatst op de drukcilinder bij het bedrukken van de kaft voor Pb3 ontstond een kaft met een kwartslag gedraaid telblok. Vanaf Pb24a werd er geen telblok meer op de kaften gebruikt.

Pb3yW met kwartslag gedraaid telblok.

Pb3yW met kwartslag gedraaid telblok.

Doordat tijdens het snijden van de kaftrol deze niet goed ingesteld is komt het voor dat het telblok is doorsneden. Dit komt voor bij Pb5, Pb8fFq, Pb7bF, Pb9cF, Pb10a, Pb10b, Pb12a en Pb19b.

Vanaf Pb1 kreeg elk boekje een eigen kleur voor de kaft en werd dit motief gebruikt tot en met Pb27a. Vanaf Pb27b werd onder staand motief gebruikt.

Kaft Pb27b.

Kaft Pb27b.

Met ingang van Pb29 werden boekjes voor charitatieve instellingen zoals het Rode Kruis en comité voor de Zomerzegels  met een eigen motief en tekst gedrukt.

Kaft Pb29.

Kaft Pb29.

Terug naar geschiedenis of home.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *